سایت جهان در مطلبی به نقد گفتمان جبهه پایداری انقلاب اسلامی پرداخته است. در این مطلب با روتیتر “ناخواسته منحرف نشویم” و تیتر “گفتمان انقلاب اسلامی؛ سوم تیر یا 22 بهمن؟“، تأکید جبهه پایداری بر گفتمان ناب انقلاب اسلامی در سوم تیرماه 84، زیر سوال رفته و ادعا شده است که نمی توان سوم تیرماه 1384 را آغازگر نوعی گفتمان در مسیر انقلاب اسلامی نامید.

در بخشی از این مطلب آمده است که:

 ”اساسا سوم تیر هیچگاه نمی تواند یک گفتمان باشد و گفتمان همه اصولگرایان تنها 22 بهمن 57 است نه چیز دیگر؛ اما اگر سر دست گرفتن این مساله و شعار انتخاباتی نمودن آن اهداف صرفا سیاسی داشته یا خدای ناکرده نشان از پیوند کنونی آنها با آن بخش از “دولتمردان غرق در جریان انحرافی” دارد، آن را صادقانه بیان کنند و هزینه‌هایش را هم بپردازند.”

گذشته از تهمت پراکنی و ادبیات زشت موجود در این نوشتار در مواجهه با جبهه پایداری (که به ادبیات غالب این روزهای فضای رسانه های حامی جبهه متحد تبدیل شده است) این مطلب از چند جهت قابل بحث است.

ابتدا باید ببینیم که آیا جریان های اجتماعی موجود در سوم تیر را می توان دلیل بر شکل گیری نوعی “گفتمان” در جامعه دانست یا خیر؟؛ در مرحله بعد منطق موجود در این نوشتار را بررسی می کنیم؛ و نهایتا پیشینه رفتاری سایت جهان درباره حماسه سوم تیر را می کاویم.

*

الف: آیا گفتمانی به نام سوم تیر وجود دارد؟

“گفتمان” مانند اغلب مفاهیم موجود در علوم انسانی از آن دست مفاهیمی است که در گرایش های علمی گوناگون، معانی متعددی را به خود می گیرد و نمی توان یک معنی ثابت برای آن بیان داشت. پرداختن به این معانی نیاز به بحث گسترده دارد که از حوصله این نوشتار خارج است. خیلی ساده و مختصر می توان گفتمان را شکلی از گفتگو دانست که فراتر از ظاهر گفتگو عمل کرده و مفاهیم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاصی را در زمان و مکان خاصی منتقل می کند.

بدین ترتیب اگر بخش قابل توجهی از یک جامعه نسبت به مفاهیم خاص سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، در یک برهه خاص زمانی به تفکر و گفتگو بپردازند و این تبادل اندیشه به تغییر فهم مردم نسبت به جایگاه خودشان در جامعه منجر شود و به انتخاب های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاصی بیانجامد، نوعی گفتمان در جامعه شکل گرفته است.

اگر این تعریف از گفتمان را بپذیریم، شاهدیم که در طول تاریخ سی و چند ساله انقلاب اسلامی، گفتمان های متعددی بر جامعه حاکم بوده است. از گفتمان انقلابی – اسلامی در ابتدای انقلاب تا گفتمان سازندگی و گفتمان اصلاحات که همگی منجر به انتخاب های خاص سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در سطح جامعه شده است.

اما در انتخابات ریاست جمهوری نهم شاهد بودیم که مردم از میان انواع اندیشه ها و راهکارهای اداره کشور، به کسی رأی دادند که با شعار عدالت، خدمت و عشق به ولایت، فراتر از احزاب سیاسی، بدون وابستگی به کانون های قدرت و ثروت و تبلیغات خاص پا به عرصه مبارزات انتخاباتی گذاشته است. پیروزی آبادگران در انتخابات شورای شهر و مجلس هفتم و نهایتا پیروزی قاطعانه احمدی نژاد آیا نشانه ی شکل گیری گفتمانی جدید در جامعه نبوده است؟

شاید بتوان با وجود تمام ضعف های دوران اصلاحات، نزدیک شدن فضای جامعه به یک “گستره همگانی جهت اندیشیدن و گفتگو” را جزء نقاط قوت این دوران دانست. شکل گیری نسبی این “گستره همگانی” به تدریج سبب ایجاد “گفتمان جدیدی” در جامعه شد. یعنی از آنجایی که مردم تهران در انتخابات شورای شهر به کسانی رأی دادند که شعار اصولگرایی و اسلام گرایی سرمی دادند. تداوم همین انتخاب مردم تهران در مجلس هفتم، پالس های قوی تری از شکل گیری یک گفتمان در سطح کل جامعه ایران را به گوش می رساند. اما این جریان باید در سطح کل جامعه ایرانی خود را نشان می داد تا بتوان آنرا گفتمان دانست.

27 خرداد 84 وقتی در کمال ناباوری، مردی ساده، صمیمی و صادق با شعارهای اصیل انقلاب اسلامی توانست به مرحله دوم انتخابات راه پیدا کند، دیگر بر همگان اثبات شده بود که این گفتمان، حرف های زیادی برای گفتن دارد. هیچ حزب سیاسی مهم و سابقه داری از احمدی نژاد در دور اول حمایت نکرد و این نشان دهنده قدرت بلامنازع گفتمان شکل گرفته در جامعه است. در سوم تیر بود که این گفتمان در اوج قدرت نمایی خود قرار گرفت و “گفتمان سوم تیر” نامیده شد.

اگر مبنای این انتخاب متفاوت مردم را در لابه لای افکار و گفتار آحاد جامعه نخواهیم بجوییم، پس ریشه این انتخاب کجاست؟ قطعا گفتمانی جدید شکل گرفته که نتیجه آن توجه به مفاهیم اصیل انقلابی در میان انبوه مفاهیم خوش رنگ و لعاب بوده است.

 *

ب: آیا منطق به کار گرفته شده در این نوشتار صحیح است؟

اشکالات منطقی در این متن به شرح زیر است:

• اگر سوم تیر گفتمان نیست، چرا آنرا بازگشت به گفتمان 22 بهمن می نامید. بالاخره گفتمان هست یا نیست؟ حداقل “گفتمان بازگشتی” که هست.
• گفتمان در زمان و مکان خاص رخ می دهد و نمی توان گفتمان 22 بهمن را با سوم تیر یکی دانست بلکه قطعا در زمان های متفاوتی هستند، حتی اگر در کلیه مفاهیم مشترک باشند.
• متاسفانه گویا نویسنده این مطلب، گفتمان را با شعار اشتباه گرفته است و از یاد برده که گفتگو و اندیشیدن مردم راجع به یک شعار ثابت مثل عدالت در زمان ها و مکان های مختلف، به گفتمان های متعددی می تواند بیانجامد.
• گفتمان سوم تیر، پشتوانه ای قوی به نام حماسه 27 خرداد دارد، آنجا که آقایان لاریجانی، قالیباف در کنار آقایان اصلاح طلب در جلب نظر مردم عقب ماندند. یادتان باشد که گفتمان سوم تیر را به هیچ جناح خاصی نمی توانید پیوند بزنید تا امروز از آن بهره بگیرید. در این صورت در شناسایی گفتمان سوم تیر دچار انحراف شده اید.
• سایت جهان مشخص نکرده است که “گفتمان دانستن سوم تیر” چه ارتباطی با جریان انحرافی دارد. اتفاقا باید دامن این گفتمان ناب را از انحرافات زدود.

*

ج: پیشنیه رفتاری سایت جهان در رابطه با سوم تیر چگونه بوده است؟

سایت جهان نیوز که بارها در اخبار و تحلیل های منتشر شده خود سوم تیر را گفتمان نامیده، چطور ناگهان از گفتمان نامیدن سوم تیر منصرف شده است.

به عنوان مثال در مطلبی با تیتر “سوم تیر و گفتمان چهارم” که در سوم تیر سال 86 منتشر شده است، علنا از سوم تیر با عنوان گفتمان عدالت و خدمت یاد شده است.

سایت جهان در مطلب دیگری تحت عنوان “کنکاشی دوباره در سوم تیر” می نویسد: “به گفته یکی از روشنفکران محقق و واقع بین انتخابات نهم غلبه گفتمان توده گرایانه ای بود که می گفت «می توانیم و می شود» بر گفتمان منفعلانه ای که برای پیشبرد اصلاحات می گفت «نمی توانیم و نمی شود”.

همچین در مطلبی پیرامون سخنان احمدی نژاد در جمع حامیان گفتمان انقلاب اسلامی که البته با لهجه سایت جهان “دیدار رئیس جمهور با اعضای ستاد انتخاباتی اش” خوانده می شود، آنجا که نوبت به انتقاد می رسد، می نویسد:

“و بالاخره این نشست با صرف ناهار بدون حضور عناصر اصلی گفتمان ساز حماسه سوم تیر و 22 خرداد به کار خود پایان می‌دهد و در آخر میهمانان با دریافت یک بسته حاوی ویژه نامه‌ اضافه شدن جمعیت روزنامه ایران و مهم‌ترین محورهای سخنان رئیس جمهور در جمع استانداران سراسر کشور و … راهی مقصد خود می‌شوند.”

در این مواقع شاهدیم که سایت جهان سریعا به فکر پاسداری از حقوق متولیان اصلی “گفتمان سوم تیر” می افتد ولی هر زمانیکه لازم باشد با یک چرخش استراتژیک (شما بخوانید بی اخلاقی)، حاضر است “گفتمان بودن” سوم تیر را نیز زیر سوال ببرد.

با توکل بر خداوند مطمئن هستیم که گفتمان سوم تیر 84، هر روز قوی تر و پرمغزتر از دیروز به مسیر رو به تکامل خود ادامه خواهد داد. حتی اگر بلند کردن پرچم این گفتمان برای یک گروه سیاسی اینچنین هزینه در پی داشته باشد.

*